Από το Κragujevac στην Καρδίτσα

του Plamen Tonchev 

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο protagon.gr το Νοέμβριο του 2011, σε μια περίοδο που μάς είχε απασχολήσει έντονα το ερώτημα: "Θα παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη ή θα επιστρέψει στη δραχμή"; Μια απάντηση, πρόσκαιρη όμως, δόθηκε έξι μήνες αργότερα, μετά από τις διπλές εκλογές του 2012. Κι αποδείχθηκε πρόσκαιρη, διότι σήμερα αντιμετωπίζουμε το ίδιο ακριβώς δίλημμα, με δύο μόνο διαφορές:

- Το ερώτημα αυτό τίθεται ξανά υπό πολύ χειρότερους όρους απ'ό,τι το 2012
- Στα ονόματα του ΓΑΠ και του Σαμαρά προσθέστε το όνομα του Τσίπρα κι έχουμε πραγματοποιήσει ένα μαγικό ταξίδι πίσω στο χρόνο.

Tο καλοκαίρι του 1993 είδα σε κεντρικό δρόμο του Βελιγραδίου πεταμένο χαρτονόμισμα 500 εκατ. δηναρίων – ναι, μισού δισεκατομμυρίου! – και δεν έσκυβε κανείς να το πάρει. Ήταν ένα άχρηστο χαρτάκι...

Στο φόρτε του πολέμου, η κατάρρευση της οικονομίας οδήγησε στην επιστροφή των επιμέρους δημοκρατιών της πρώην Γιουγκοσλαβίας σε τοπικά νομίσματα που δεν είχαν καμία αξία και ο υπερπληθωρισμός έκανε τη ζωή των κατοίκων πραγματικό εφιάλτη. Θυμάμαι ότι πήγα να δω ένα φιλικό ζευγάρι στο σπίτι τους στο Novi Beograd. Με φιλέψανε, μιλήσαμε, αλλά κάποια στιγμή αντιλήφθηκα ότι ο Ράντε κρυφοκοίταζε το ρολόϊ του. Τον ρώτησα αν έχει δουλειά και προσφέρθηκα να φύγω αμέσως. Βγήκαμε μαζί και στο δρόμο μού είπε, με μεγάλη αμηχανία, ότι πήγαινε στον σιδηροδρομικό σταθμό, γιατί ερχόταν ο πεθερός του από το Κragujevac και θα έφευγε δέκα λεπτά αργότερα με το ίδιο τραίνο. “Και τότε γιατί έρχεται;”, τον ρώτησα. “Για να μάς φέρει δύο κιλά φακές, στο Κragujevac τις βρίσκεις πολύ πιο φθηνά”...

Παρόμοια φαινόμενα έχω δει και σε άλλες χώρες με υπερπληθωρισμό, π.χ. στο Ουζμπεκιστάν. Άλλαζες 50 δολάρια και έπαιρνες πέντε σακούλες με “σουμ”, το άχρηστο τοπικό νόμισμα. Έπινες καφέ και όταν ερχόταν ο λογαριασμός, ρωτούσες τον σερβιτόρο “Πόσες δεσμίδες με χαρτονομίσματα κάνει ο καφές;”

Πολύ φοβάμαι ότι παρόμοιες σκηνές θα δούμε και στην Ελλάδα, αν η χώρα βγει από την Ευρωζώνη και επιστρέψει στη φτωχή πλην τίμια δραχμούλα, η οποία θα υποτιμάται κάθε εβδομάδα, αν όχι κάθε μέρα... Είμαι σίγουρος ότι κανείς δεν θέλει να ζήσουμε την εξαθλίωση που αναπόφευκτα φέρνει ο υπερπληθωρισμός. Δεν είμαι σίγουρος, όμως, ότι γίνεται αντιληπτό το πόσο κοντά βρίσκεται η Ελλάδα σ'αυτό το εφιαλτικό ενδεχόμενο. Για κάποιον περίεργο λόγο κυριαρχούν ακόμη διάφορες – μεταφυσικές (;) - απόψεις ότι αποκλείεται η Ευρώπη να πορευθεί χωρίς την Ελλάδα, ότι μπορούμε να επαναδιαπραγματευθούμε τους όρους δανεισμού ή ότι ο θεός είναι … Έλληνας και θα ξανακάνει το θαύμα του την τελευταία στιγμή... Ειδάλλως δεν εξηγείται το γεγονός ότι μέχρι και σήμερα δεν φαίνεται εφικτή η εθνική συναίνεση για την απόλυτη προτεραιότητα που είναι η παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη. Βλέπουμε τους περισσότερους πολιτικούς ιθύνοντες να επιδίδονται σε τακτικισμούς και η συμπεριφορά τους να καθορίζεται από προσωπικούς και κομματικούς υπολογισμούς, ενώ αυτό που διακυβεύεται αφορά το σύνολο των Ελληνων, ανεξαρτήτως των πολιτικών πεποιθήσεών τους.

Είναι, λοιπόν, ώρα ευθύνης για όλους ανεξαιρέτως, συμπεριλαμβανομένου και του τελευταίου πολίτη, αλλά οι ευθύνες των πολιτικών αρχηγών είναι απείρως μεγαλύτερες. Σε λίγους μήνες από τώρα κανείς δεν θα θυμάται τα περίτεχνα επιχειρήματα του Παπανδρέου ή του Σαμαρά την ώρα που ταξιδεύει στην Καρδίτσα, για να προμηθευθεί … δύο κιλά τραχανά.