Γιάννης Παπαθεοδώρου: Και όμως κινείται

από το Dimart

Απ’ ό,τι φαίνεται, οι επικείμενες εκλογές θα αποτελέσουν μια σημαντική τομή για την πολιτική πορεία της χώρας, ακριβώς επειδή παρουσιάζουν ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που δεν υπήρχαν στις εκλογές του προηγούμενου Ιανουαρίου. Η αντιμνημονιακή δημαγωγία μειώθηκε, τα κόμματα του ευρωπαϊκού τόξου αυξήθηκαν, η βούληση για συνεργασίες και συναινέσεις μοιάζει πλέον υποχρεωτική, (και πάντως επιβεβλημένη από τη διαφαινόμενη οριακότητα του αποτελέσματος), με εξαίρεση την προεκλογική ρητορεία της επιθυμητής αυτοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ. Στο κάτω-κάτω, οι πιθανοί νικητές, «ασχέτου αποτελέσματος», όπως θα έλεγε και η κ. Γεροβασίλη, θα έχουν κάθε λόγο να πανηγυρίζουν: ο κ. Μεϊμαράκης γιατί «έβγαλε τη ΝΔ από τον πάγο», ο κ. Τσίπρας γιατί «κράτησε το μαγαζί», ακόμη και με σπασμένη τη τζαμαρία. Μένει να δούμε την τελική και —ελπίζω— ώριμη επιλογή ενός συμμαχικού κυβερνητικού σχήματος ευρείας κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, που θα έχει συμφιλιωθεί με τη βασική επιταγή της εφαρμογής του νέου Προγράμματος, χωρίς όμως η συναίνεση να αποκλείει το θεσμικό και ελεγκτικό ρόλο της μείζονος αντιπολίτευσης.

Ολοένα και περισσότερο όμως γίνεται σαφές πως οι πολίτες ενδιαφέρονται για την επόμενη Δευτέρα παρά για την επόμενη Κυριακή. Τρεις κάλπες μέσα σε ένα χρόνο, και τρία Μνημόνια μέσα σε έξι χρόνια είναι αρκετά για να πείσουν τους πάντες πως μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν πια. Τα δημοσκοπικά ποσοστά των «μονομάχων του μικρού δικομματισμού» άλλωστε δεν αποτελούν εγγύηση εξόδου από την κρίση αλλά στοιχείο ενός ατελέσφορου διχασμού, που έχει, εδώ και χρόνια, βουλιάξει τη χώρα σε μια ασταθή αλλά σχεδόν μόνιμη «μνημονιακή συνθήκη». Η ΝΔ ξεκίνησε από το «πρόγραμμα του Ζαππείου», ο ΣΥΡΙΖΑ από «το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης». Και τα δύο προγράμματα μιλούσαν για ένα άλλο «μείγμα πολιτικών» που θα ακύρωνε το Μνημόνιο. Η ΝΔ κατάλαβε γρήγορα ότι αυτό το μείγμα δεν υπήρχε. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάλαβε αργά ότι η Θεσσαλονίκη ήταν απλώς μια «αόρατη πόλη» στο παράλληλο σύμπαν, που ο ίδιος είχε δημιουργήσει.

Το χειρότερο ήταν ότι και τα δύο κόμματα πίστευαν πως, σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία της χώρας, το πολιτικό προσωπικό της κυβέρνησης θα περιελάμβανε προσωπικότητες σαν τον κ. Μπαλτάκο, τον κ. Ντινόπουλο, τον κ. Φλαμπουράρη, την κ. Χριστοδουλοπούλου και τον κ. Χαϊκάλη. Τα πρόσωπα έγιναν προσωπεία σε μια φάρσα που εξελίχτηκε σε τραγωδία και ο νέος διπολισμός σαρώθηκε μέσα από το διπλό λαϊκιστικό εγκλωβισμό του: η χρεοκοπία της χώρας «κατάπιε» και το success story της ΝΔ και το «σκίσιμο των μνημονίων» του ΣΥΡΙΖΑ. Η ελπίδα άργησε μια μέρα. Κάπως έτσι «ήρθαν τα αύρια να διώξουν τα σήμερα», όπως λέει το πετυχημένο γκράφιτι στους τοίχους της Αθήνας.

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο επομένως αυτής της αναμέτρησης θα είναι ότι, με αφετηρία το νέο κυβερνητικό σχήμα, ο πολιτικός ανακαθορισμός της κομματικής γεωγραφίας θα οδηγήσει σε επιτάχυνση των εξελίξεων στο χώρο της λεγόμενης (και πολύπαθης) Κεντροαριστεράς. Γιατί ο βασικός πρωταγωνιστής αυτής της εκλογικής μάχης δεν είναι ούτε ο κ. Τσίπρας ούτε ο κ. Μεϊμαράκης αλλά οι ίδιοι οι πολίτες που θα επιλέξουν στην κάλπη να στηρίξουν την επανεκκίνηση του προοδευτικού χώρου. Προσωρινά, η επανεκκίνηση αυτή θα γίνει σε  συνάρτηση του ρυθμιστικού ρόλου του. Μεσοπρόθεσμα, ωστόσο, ο ρόλος αυτός θα εξελιχτεί σε καταλύτη των σημαντικότερων μεταρρυθμίσεων σχετικά με το πολιτικό σύστημα, την ανάσχεση του διχαστικού λαϊκισμού, την ακύρωση των κυβερνητικών τερατογενέσεων (βλ. ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ).

Η ευρυχωρία της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας ευνοεί σήμερα τη δημιουργία μιας ενιαίας μεταρρυθμιστικής δημοκρατικής συμπαράταξης, που θα ενώσει τις ζωντανές δυνάμεις αυτού του τόπου, με στόχο όχι την ιδιοκτησία ή την αποκήρυξη του Μνημονίου αλλά με στόχο τη μεταμνημονιακή εποχή. Για πολύ καιρό, αυτός ο χώρος είχε εισέλθει στο τέλμα της στασιμότητας, της αδράνειας ή και της πολυδιάσπασης. Για πρώτη φορά φαίνεται όμως ότι κάτι έχει αρχίσει να κινείται. Οι προσεχείς εκλογές μπορούν να γίνουν αφετηρία μιας νέας συνειδητής στάσης, που μπορεί να μετατρέψει την ευκαιριακή προτίμηση σε σταθερή επιλογή για τη δημιουργία ενός νέου φορέα της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας. Η νέα πολιτική οντότητα που θα γεννηθεί μετά από αυτές τις κάλπες προϋποθέτει τη συνάντηση όλων των προοδευτικών πολιτών στο ίδιο παραβάν.