Ευθύμης Δημόπουλος:Είναι πληκτικό το δημοτικό σχολείο ;

Το σχολείο ως χώρος κοινωνικότητας (συνεύρεσης φίλων, παρέας, παιχνιδιού) παραμένει αναντικατάστατο. Τα παιδιά που για διάφορους λόγους (π.χ. ιώσεις, αρρώστιες, τραυματισμοί κλπ) αναγκάζονται να μείνουν σπίτι τους, υποφέρουν. Θέλουν να γυρίσουν το συντομότερο στο σχολείο. Ακόμη και αν δεν έχουν αναρρώσει πλήρως. Η πλήξη παράγεται κατά κύριο λόγο στο σπίτι, μακριά από φίλους και συνομηλίκους.

Τι συμβαίνει όμως κατά τη διάρκεια του μαθήματος στο σχολείο ;
Δύσκολα κάποιος θα αρνηθεί ότι πολύ συχνά τα παιδιά του δημοτικού σχολείου αντιδρούν στη συνθήκη του μαθήματος με αδιαφορία και εκνευρισμό, γιατί το περιεχόμενο του μαθήματος είναι πληκτικό και οι μέθοδοι του ελληνικού σχολείου πεπαλαιωμένες. Πράγματι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα περιεχομένων διδασκαλίας και διδακτικών μεθόδων. Η μετωπική διδασκαλία εξακολουθεί να κυριαρχεί όπως και οι απαιτήσεις απομνημόνευσης. Αντιθέτως η βιωματική διδασκαλία, η ομαδοσυνεργατική, το πείραμα, το «project» βρίσκονται σε εμβρυώδη κατάσταση στο ελληνικό δημοτικό σχολείο. 

Χρειάζεται να δουλέψουμε ομαδικά για να κατορθώσουμε τις νέες διδακτικές μεθόδους αλλά να έχουμε υπόψη μας ότι η υστέρηση που παρουσιάζεται δε συμβαίνει μόνο για λόγους αδιαφορίας των εκπαιδευτικών ως προς τις νέες μεθόδους. Συμβαίνει και γι’ αυτό, αλλά κυρίως γιατί η «τεχνογνωσία» των νέων στρατηγικών μάθησης παραμένει εν πολλοίς άγνωστη αφού οι ίδιες οι διδακτικές παραστάσεις των δασκάλων κατά τη διάρκεια των πανεπιστημιακών σπουδών τους δεν περιλαμβάνουν αυτά τα χαρακτηριστικά. Έτσι συχνά η εφαρμογή τους διολισθαίνει στο φορμαλισμό ή τα αποτελέσματά τους προκαλούν απογοήτευση με αποτέλεσμα γρήγορα να επανερχόμαστε στη «σιγουριά των δοκιμασμένων διδακτικών». 

Από την άλλη όμως πλευρά, η συνθήκη φασαρίας και αναστάτωσης που προκαλείται στην τάξη και η αδυναμία οργάνωσης εκπαιδευτικού διαλόγου (από τα μεγαλύτερα προβλήματα του ελληνικού σχολείου) έχει να κάνει και με μια κακοχωνεμένη πρόσληψη της αντιαυταρχικής αγωγής. Στην ελληνική πρωτοβάθμια εκπαίδευση υπερτροφεί ρητορικά ο «αντιαυταρχισμός» και υποσιτίζεται ο σεβασμός των κανόνων και των ορίων. Αποτέλεσμα, μια ιδιότυπη παιδαγωγική με χαρακτηριστικά φοβικά, ενοχικά και υπερπροστατευτικά διαχέεται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και αναπαράγει εγωκεντρικά παιδιά τα οποία δυσκολεύονται να ενταχθούν σε ομαδικά πλαίσια και να επεξεργαστούν την έννοια των ορίων. Τα παιδιά που αντιλαμβάνονται τη σχολική τάξη ως προέκταση του οικογενειακού living room ή της πλατείας της γειτονιάς διαρκώς αυξάνονται.

Και κάτι τελευταίο. Όταν επικρίνουμε το «βαρετό» σχολείο ως παράγοντα εκνευρισμού ή αδιαφορίας των μαθητών, είναι χρήσιμο να έχουμε και επίγνωση των ορίων της εκπαιδευτικής συνθήκης. Η άποψη που περιγράφει τη μάθηση ως μια αποκλειστικά χαρμόσυνη συνθήκη κινείται στα όρια της φαντασίωσης. Η εκπαίδευση, η κάθε είδους μαθητεία (επαγγελματική, αθλητική, καλλιτεχνική, επιστημονική) δεν υπήρξαν ποτέ διαδικασίες αμιγώς ευφρόσυνες. Έχουν αργούς ρυθμούς και περιλαμβάνουν προσπάθεια, αποτυχία, επανάληψη και μόχθο. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τους μαθητές μας, ας προσπαθήσουμε να τους εμφυσήσουμε μέσα από τη σχολική ζωή αυτό το πνεύμα, χωρίς να υπερβάλλουμε και χωρίς να κολακεύουμε.