Ευθύμης Δημόπουλος: Για το Βrexit

1. Ο αντιευρωπαϊσμός που νίκησε στη Βρετανία είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος. Γιατί νίκησε σε ένα μεγάλο ευρωπαϊκό κράτος, απευθυνόμενος όχι μόνο στο εθνικό θυμικό των ψηφοφόρων αλλά ιδίως στο πορτοφόλι τους λέγοντας: «Γιατί να συνεχίσουμε να πετάμε το χρήμα μας βοηθώντας φτωχότερους ; Γιατί να μοιραζόμαστε το ασφαλιστικό μας σύστημα, τις παροχές υγείας και τα νοσοκομεία μας με τους μετανάστες ; Γιατί να συνεχίσουμε να σηκώνουμε ένα τόσο μεγάλο κόστος λειτουργίας της Ε.Ε σήμερα που τα οφέλη της είναι λιγότερα σε σχέση με το παρελθόν;». Έτσι αφού απέκρυψε τα πλεονεκτήματα και τη σημασία της Ε.Ε. στην παγκοσμιοποιημένη συνθήκη έπληξε την καταστατική αρχή της για τον επιμερισμό των βαρών και των δαπανών.

2. Κάτι αντίστοιχο, αλλά σε μικρότερη κλίμακα, έζησε η Ευρώπη στη δεκαετία του ‘90. Τότε οι αποσχιστικές και εθνικιστικές κινήσεις δεν περιορίστηκαν στην Α. Ευρώπη αλλά έκαναν την εμφάνισή τους και στη Δύση. Αν αποφλοιώσουμε το λόγο αυτών των κινήσεων από τις πολιτιστικές και ιστορικές προφάσεις, εκείνο που ένωνε τους Καταλανούς, τους Φλαμανδούς του Βελγίου αλλά και τους Λομβαρδούς της Λέγκας του Βορρά ήταν ότι δεν ήθελαν να πληρώνουν για φτωχότερους συμπολίτες τους σε μακρινές επαρχίες. Αν δεν τα κατάφεραν τότε να αποσχιστούν, αυτό οφείλεται κυρίως στο ρόλο της Ε.Ε. και αν κινδυνεύει σήμερα περισσότερο από άλλοτε η Ε.Ε. είναι γιατί αυτή η τάση απόσχισης εκφράζεται πια από πολιτικές δυνάμεις που κερδίζουν έδαφος σε μεγάλα ή πλούσια κράτη (Γαλλία, Ολλανδία) και όχι σε κάποιες περιφέρειες. 

3. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δέχεται μια ισοπεδωτική κριτική που αμφισβητεί όχι μόνο τις καταστατικές αρχές του αλλά και τις τεράστιες επιτυχίες του. Στην επίθεση αυτή συναντώνται δυνάμεις της ακροδεξιάς, της αριστεράς και των λαϊκιστών. Στον προπαγανδιστικό λόγο των λαϊκιστών οι «Βρυξέλλες» ταυτίζονται με ένα ανώνυμο και απρόσωπο επιτελείο περιορισμένης δημοκρατικής νομιμότητας και γραφειοκρατικού χαρακτήρα. «Ποιοι είναι «αυτοί» που λαμβάνουν αποφάσεις για «εμάς» φωνάζουν στην προπαγάνδα τους και συχνά φορτώνουν στις «Βρυξέλλες» αποφάσεις και σχέδια που λόγω πολιτικού κόστους αρνούνται να πάρουν οι ίδιοι στο εσωτερικό των χωρών τους. Έτσι οι «Βρυξέλλες» γίνονται όλο και πιο αντιπαθείς και ο εθνικιστικός τσαρλατανισμός κερδίζει πόντους. Η χώρα μας έχει πικρή εμπειρία από αυτή τη δημαγωγική τακτική. 

4. Η Γερμανία δέχεται κριτική (δεν αναφέρομαι στις χυδαιότητες του εθνολαϊκισμού) για τον τρόπο που χειρίστηκε ως ηγέτιδα δύναμη πολλές από τις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Πολλές όψεις αυτές της κριτικής είναι δίκαιες. Όμως κάποια στιγμή οφείλουμε να αναγνωρίσουμε σε αυτή τη μεγάλη χώρα ότι παραμένει το αδιαμφισβήτητο κέντρο της Ευρώπης όχι μόνο λόγω του οικονομικού μεγέθους της αλλά και της συνεισφοράς της και της προσήλωσής των ηγετών της από τον Αντενάουερ ως τη Μέρκελ στην ιδέα της ενωμένης Ευρώπης.