Βάσω Κιντή: Βαριά πλάκα εσωστρέφειας πάνω σε ό,τι έχει μείνει ζωντανό

Υπονόμευση του πανεπιστημιακού θεσμόύ και της λειτουργίας των ιδρυμάτων. Αυτός είναι ο στόχος πλέον. Προετοιμασία της επόμενης μέρας. Αδύναμη δημοκρατία και φτωχή κοινωνία ως στόχος μιας νέας αντεπίθεσης. 

από την Καθημερινή

Τα πανεπιστήμια είναι από τους παλαιότερους θεσμούς που υπάρχουν. Εχουν ιστορία περίπου χιλίων χρόνων. Και επιβίωσαν σχεδόν απαράλλακτα στους αιώνες, διότι με τη μία ή την άλλη μορφή διατήρησαν τη σχετική αυτονομία τους. Ετσι μπορούσαν με σχετική ευελιξία να αντιμετωπίζουν κάθε φορά τις προκλήσεις της νέας εποχής. Μπορούσαν να προσαρμόζονται αλλά και να ανοίγουν νέους δρόμους στη σκέψη, στη γνώση, στην οικονομική και στη δημόσια ζωή.

Σε όλον τον κόσμο σήμερα που όλα είναι πιο διεθνοποιημένα και διασυνδεδεμένα από ποτέ, που τα πάντα, από πληροφορίες έως ανθρώπους, κινούνται με μεγάλες ταχύτητες, τα σοβαρά πανεπιστήμια σε όλη τη γη ανοίγονται στο μέλλον, ξεπερνούν τα όρια των πανεπιστημιουπόλεων και των εθνικών κρατών, μοιράζονται ερευνητικά δεδομένα και αποτελέσματα, μεθόδους έρευνας και διδασκαλίας, βιβλιοθήκες, ακαδημαϊκό προσωπικό, φοιτητές και προγράμματα. Δημιουργούν ακατάπαυστα νέους τομείς γνώσης και νέα επαγγέλματα, αλληλοτροφοδοτούνται με τη βιομηχανία, ιδρύουν εταιρείες και νέες θέσεις εργασίας, παράγουν προϊόντα υλικά και άυλα, κάνουν επενδύσεις, χτίζουν κτίρια, αλλάζουν τη φυσιογνωμία των πόλεων όπου εδρεύουν και των περιοχών που μελετούν, φέρνουν στο φως περιθωριοποιημένες και καταπιεσμένες ομάδες και ιστορίες, προσφέρουν στις τοπικές κοινωνίες και στην παγκόσμια κοινότητα. Φιλοξενούν στους πραγματικούς και οιονεί χώρους τους τους πιο διαφορετικούς ανθρώπους, τις πιο διαφορετικές ιδέες. Δημιουργούν τους όρους απρόσκοπτης συνομιλίας, ανταλλαγής εμπειριών και απόψεων. Ενθαρρύνουν την κριτική, τη συνεργασία, την πρωτοβουλία, τη συνεχή μάθηση. Καλλιεργούν τη διανοητική περιέργεια, την περισυλλογή, την επιμονή, τη διανοητική τόλμη. Παρεμβαίνουν στον δημόσιο διάλογο και στη δημόσια πολιτική.

Τι απ’ όλα αυτά αναγνωρίζουμε στο ελληνικό περιβάλλον; Μπροστά σ’ αυτόν τον διεθνή δημιουργικό οργασμό, με τις επιτυχίες, τα προβλήματα και τις προκλήσεις του, τα ελληνικά πανεπιστήμια στέκονται φτωχοί συγγενείς. Χωρίς λεφτά, χωρίς νέους δασκάλους, σε βρώμικα, εγκαταλελειμμένα κτίρια κουφάρια, με καχεκτικά συγγράμματα, απόντες φοιτητές, αδιάκοπες, ανούσιες εξετάσεις, παράλογη, πνιγηρή και άνευ αντικειμένου γραφειοκρατία, χωρίς πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων και διεθνή περιοδικά, βυθίζονται, μετά τη μικρή άνοιξη που έφεραν Γιαννάκου και Διαμαντοπούλου, στο τέλμα, στην καθυστέρηση και στην παρακμή. Περίκλειστα, αναχρονιστικά, καθηλωμένα και φοβικά, συντηρούν και στεγάζουν κρυφή και φανερή παρανομία, πνίγουν στα ρηχά τα όνειρα των νέων φοιτητών, ματαιώνουν φιλοδοξίες, αποθαρρύνουν και διώχνουν καθηγητές και ερευνητές, βγάζουν στην αγορά εργασίας αποφοίτους εγκαταλελειμμένους στη μοίρα τους. Λίγοι είναι αυτοί που πασχίζουν να τα κρατήσουν όρθια σε επαφή με το διεθνές περιβάλλον, να διασώσουν τα ελάχιστα, να σταθούν δίπλα στους φοιτητές τους, να κάνουν τη δουλειά τους όσο καλά μπορούν, να παρακολουθήσουν τις διεθνείς εξελίξεις, επαιτώντας άρθρα περιοδικών από συναδέλφους και φοιτητές τους στο εξωτερικό ή αναζητώντας τα κλεψίτυπα στο Διαδίκτυο. Τι ήττα για τη χώρα και για τους νέους, τι ματαίωση!

Κι έρχεται σήμερα ο υπουργός Παιδείας, σε συνέχεια των άλλων υπουργών του ΣΥΡΙΖΑ, να βάλει μια βαριά πλάκα εσωστρέφειας, υπερρύθμισης και παραλογισμού πάνω σε ό,τι έχει μείνει ζωντανό και κινείται. Ασφυκτικός συγκεντρωτισμός (ο υπουργός αποφασίζει αν η λειτουργία ΑΕΙ δικαιολογείται επιστημονικά, δίνει ο ίδιος ακαδημαϊκή αναγνώριση στα 5ετή μάστερ, ιδρύει κατευθύνσεις εντός σχολών και τμημάτων, ορίζει σε συνεργασία με τον υπουργό Οικονομικών την αμοιβή και τις προϋποθέσεις πρόσκλησης επισκεπτών καθηγητών από το εξωτερικό που θα δημοσιεύεται σε ΦΕΚ), προχειρότητα (διετή προγράμματα χωρίς πρόβλεψη χρηματοδότησης και οργάνωσης), παραλυτική γραφειοκρατία (κάθε μήνα οι ΕΛΚΕ θα υποβάλλουν στο υπουργείο δημοσιονομικές αναφορές με απολογιστικά στοιχεία δαπανών και εσόδων). Κανένα σχέδιο, καμία πνοή, καμία προοπτική. Κυνική χρησιμοποίηση των πανεπιστημίων για το κομματικό ακροατήριο (άσυλο-παράδοση στην ανομία, συνδιοίκηση με φοιτητές-παράδοση στη συνδιαλλαγή) και την ικανοποίηση συντεχνιών, χωρίς ουσιαστική αξιολόγηση και λογοδοσία. Μικροπολιτική σε έναν μυωπικό και ιδιοτελή μικρόκοσμο. Και, επιπλέον, έρχεται ο υπουργός να αποσύρει τα ελληνικά πανεπιστήμια από τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης, όπου δικαιωματικά ανήκουν γεωγραφικά, ιστορικά, πολιτικά και πολιτισμικά.

Αναρωτιέμαι, η ελληνική κοινωνία πώς δέχεται αυτή τη μοίρα παρία που επιφυλάσσει η κυβέρνηση στους νέους της χώρας; Πώς δέχονται οι φοιτητές να τους χρησιμοποιούν για παιχνίδια ισχύος μέσα σε διοικητικά όργανα για πράγματα που δεν έχουν ιδέα καθώς καλούνται να ψηφίζουν π.χ., για την αλλαγή του γνωστικού αντικειμένου καθηγητών, την κατάρτιση των εκλεκτορικών τους, για την ανάθεση αυτοδύναμης διδασκαλίας σε άλλο προσωπικό, για τα διανεμόμενα συγγράμματα, για την εκτέλεση του προϋπολογισμού, κλπ., όταν θα έπρεπε να διεκδικούν την πιο σύγχρονη μόρφωση και την επαγγελματική τους προετοιμασία; Γιατί συμβιβάζονται με τη μετριότητα όταν στους συναδέλφους τους στο εξωτερικό προσφέρονται οι όροι για να ανακαλύψουν απερίσπαστοι τις κλίσεις τους, να συνδεθούν με την ανθρώπινη γνώση στη διαδρομή της ιστορίας, να διαμορφώσουν την ακαδημαϊκή διαδρομή τους και τα προσόντα τους, να χτίσουν την επαγγελματική τους φυσιογνωμία; Γιατί δεν διεκδικούν το μέλλον αλλά αφήνουν να τους καθηλώσουν σε ένα μίζερο παρελθόν;

* Η κ. Βάσω Κιντή είναι καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ.