ΕΥΘΥΜΗΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ: ΠΡΟΤΥΠΑ Ή ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ, ΕΝΑ ΑΚΟΜΑ ΣΥΡΙΖΕΙΚΟ ΨΕΜΑ

Πρότυπα ή Πειραματικά σχολεία ;
Ένα ακόμη συριζέικο ψέμα

Ευθύμης Δημόπουλος

Στην «Αυγή» της περασμένης Κυριακής, σε αφιέρωμα για την παιδεία, η συριζέικη προπαγάνδα επαναφέρει το γνωστό από το 2015 συριζέικο δίλημμα. Τι σχολεία θέλουμε πρότυπα ή πειραματικά ; Συκοφαντεί τα πρότυπα ως ταξικά σχολεία, που αναπαράγουν κοινωνικές ανισότητες, ταυτίζει σκόπιμα την αριστεία με τον ελιτισμό και επικαλείται για άλλη μια φορά προσχηματικά, ως αντίπαλο δέος στα πρότυπα, τον εκπαιδευτικό πειραματισμό και τα πειραματικά σχολεία. Σχολεία στα οποία υποτίθεται ότι δοκιμάζονται νέες διδακτικές μέθοδοι, προγράμματα και βιβλία, σε αντιπροσωπευτικά - και όχι επιλεγμένα κατόπιν εξετάσεων όπως συμβαίνει στα πρότυπα - δείγματα μαθητικού πληθυσμού. Το επιχείρημα φαντάζει λογικό αλλά δεν είναι παρά ένα ακόμη προπαγανδιστικό τρικ. Ας δούμε γιατί, εξετάζοντας πιο αναλυτικά τη σχέση πειραματισμού και εκπαίδευσης στην ελληνική πραγματικότητα.

Πρώτα απ’ όλα ας δούμε τι συμβαίνει στα 60 πρότυπα σχολεία που έκλεισε ο Μπαλτάς και τα βάφτισε απλώς πειραματικά. Υποτίθεται ότι αυτά τα σχολεία θα έπρεπε να παράγουν κάποιες πειραματικές δράσεις. Ποιες είναι αυτές, ποια είναι τα πορίσματά τους, πώς αξιοποιούνται από την υπόλοιπη ελληνική εκπαίδευση ; Γνωρίζει κανείς τίποτα ; Έχει δημοσιοποιηθεί κάποια δράση που θα μπορούσε να λειτουργήσει ωφέλιμα για τα υπόλοιπα σχολεία της χώρας ; Υπάρχουν νέα προγράμματα, βιβλία ή διδακτικές καινοτομίες που εφαρμόζονται ; Τίποτα. Δεν υπάρχει απολύτως τίποτα. Τα σχολεία αυτά ακολουθούν σήμερα τον δρόμο των υπόλοιπων σχολείων και δεν αποτελούν κάποιο ιδιαίτερο παράδειγμα που διδάσκει ή εμπνέει. Παράλληλα δεν υπάρχει η παραμικρή ζήτηση από γονείς ή μαθητές για να εγγραφούν σε αυτά τα σχολεία. Η άνοιξη, που έζησαν δύο χρόνια ως πρότυπα σχολεία, έσβησε γρήγορα. Αντιθέτως τα τέσσερα πρότυπα που παρέμειναν προσελκύουν μεγάλο αριθμό μαθητών τον οποίο επιλέγουν μετά από δύσκολες εξετάσεις.

Ας σκεφτούμε επίσης λίγο πιο αναλυτικά πάνω στη σχέση πειραματισμού και εκπαίδευσης. Ο πειραματισμός στην εκπαίδευση δεν είναι συνταγές μαγειρικής στις οποίες μπορούμε, κάθε τρεις και λίγο, να επεμβαίνουμε στις αναλογίες ή να προσθαφαιρούμε υλικά. Η καινοτομία στην εκπαίδευση δεν είναι μόδα που μπορεί να αλλάζει κάθε σεζόν. Η εκπαίδευση κινείται με αργές και επίπονες διαδικασίες που απαιτούν βάθος χρόνου για να εφαρμοστούν σε μαζική κλίμακα και μεγάλο χρονικό ορίζοντα για να αφομοιωθούν. Δεν εφαρμόζουμε εκπαιδευτικές καινοτομίες κάθε χρόνο. Δεν είναι παιχνίδι η σχολική τάξη και οι μαθητές. Ας αφήσουμε λοιπόν κατά μέρος τις ανοησίες για διαρκή εκπαιδευτικό πειραματισμό γιατί αλλιώς θα καταλήξουμε, όπως και δυστυχώς συμβαίνει, σε μια πληθωριστική και ανούσια παραγωγή «καινοτομιών» πολύ κακής ποιότητας.
Επιπλέον, τα πανεπιστήμια και τα σχολεία μας έχουν ήδη εντάξει στη διδακτική και παιδαγωγική τους λειτουργία, εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον, όλες τις αρχές και τις πρακτικές της νέας διδακτικής.. Η διεπιστημονικότητα, η διαθεματικότητα, η ομαδοσυνεργατική και η μεταγνώση (μαθαίνουμε πως να μαθαίνουμε), όλο τέλος πάντων αυτό το σύγχρονο πνεύμα της διδακτικής - συμφωνεί ή διαφωνεί κάποιος μαζί του - δεν μας είναι άγνωστο. Ένα μεγάλο μέρος των διδασκόντων το αξιοποιεί, άλλοτε πιο ουσιαστικά άλλοτε φορμαλιστικά. Δεν αμφισβητείται, δεν χρήζει πειραματικής τεκμηρίωσης και οι υποστηρικτές του ισχυρίζονται ότι αποτυπώνει τα σύγχρονα πορίσματα της γνωστικής ψυχολογίας. Με άλλα λόγια το νέο εκπαιδευτικό παράδειγμα είναι ήδη σε λειτουργία. Επομένως καθόλου δεν υστερούμε σε πειραματισμό και καινοτομία. Τα έχουμε ενσωματώσει. Ωστόσο τα αποτελέσματα είναι πενιχρά. Γιατί άραγε ;

Γιατί αυτό που λείπει σήμερα από το ελληνικό σχολείο δεν είναι ο πειραματισμός. Δεν πάσχουμε από καινοτομία, από κανονικότητα και ομαλή εκπαιδευτική λειτουργία πάσχουμε. Φταίει η έλλειψη πειραματισμού που επί δεκαετίες δεν λειτουργούν τα εργαστήρια φυσικής και οι βιβλιοθήκες των ελληνικών σχολείων ; Χρειάζεται πειραματισμός για να εντάξουμε υπολογιστές στο σχολείο, ένα εργαλείο που ήδη έχει κατακλύσει την εκπαιδευτική ζωή διεθνώς ; Φταίει η έλλειψη καινοτόμων πρακτικών που δεν έχουμε ακόμη καταφέρει στα σχολεία μας να οργανώσουμε στοιχειωδώς μια αίθουσα προβολών και πολυμέσων ; Χρειαζόμαστε καινοτόμες μεθόδους για να συλλέξουν επιτέλους και να ταξινομήσουν τα σχολεία μας αρχεία με εκπαιδευτικό υλικό που θα αποτελεί την εκπαιδευτική τους περιουσία ; Έχουμε ανάγκη πειραματισμού για να πειστούμε ότι πρέπει να αξιολογηθούν κάποτε οι καθηγητές και οι δάσκαλοί μας ; Έχει να μπει αξιολογητής σε ελληνικό σχολείο, για να δει πως γίνεται το μάθημα από το 1981. Πρέπει να πειραματιστούμε για να καταλάβουμε ότι δεν πρέπει να συνεχιστεί η ετήσια τελετουργία των καταλήψεων και των καταστροφών στα σχολεία μας ; Λόγω έλλειψης πειραματισμού συμβαίνουν όλα αυτά ; Ας μην κοροϊδευόμαστε. Όλοι γνωρίζουμε τους λόγους που το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει «κάτσει».

Σε αυτό το άρρωστο εκπαιδευτικό σύστημα τα πρότυπα σχολεία αποτέλεσαν το αντιπαράδειγμα. Αξιολογημένοι καθηγητές, ανοιχτά σχολεία, φροντισμένο περιβάλλον, κατάλληλη παιδαγωγική ατμόσφαιρα, καμία ώρα μαθήματος χαμένη, εξετάσεις, εργαστήρια, βιβλιοθήκες, σχολική ζωή απαλλαγμένη από τον νοσηρό συνδικαλισμό. Γι’ αυτό η συντεχνία λύσσαξε να τα κλείσει. Γιατί ήταν καρφί στο μάτι τους και ελπίδα για όλα τα υπόλοιπα σχολεία. Και γι’ αυτό η συριζέικη προπαγάνδα χρησιμοποιεί γελοίες ψευτιές για δήθεν πειραματικά σχολεία.