ΘΟΔΩΡΟΣ ΣΟΥΜΑΣ: ΝΗΦΑΛΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΡΟΝΟΪΟΥ

Σε πολλές δυτικές χώρες με ευρείες επικοινωνίες και εμπορικές συναλλαγές, φαίνεται πως οι κυβερνήσεις ακολούθησαν πολιτική αντιμετώπισης του κορονοϊού που στην αρχή απέβλεπε στην προφύλαξη και προάσπιση της εύρυθμης λειτουργίας των οικονομιών· κυρίως στη Βρετανία, στις ΗΠΑ, στη Γαλλίας, στη Σουηδίας και στην Ισπανία.  Στις μικρότερες χώρες που βρίσκονται στην ανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια, παρατηρούμε μια πιο αργή εξέλιξη της εξάπλωσης  του κορονοϊού και λιγότερους νεκρούς, μάλλον επειδή πρόκειται για χώρες χωρίς πολλές εμπορικές συναλλαγές και πυκνή επικοινωνία με τις υπόλοιπες (η Ελλάδα δεν ανήκει στην τελευταία κατηγορία). Στην Ελλάδα, όπου το κράτος δεν διαθέτει τα πολλά νοσοκομειακά και υγειονομικά μέσα άλλων πολύ προηγμένων δυτικών χωρών – Γερμανία, Σουηδία, Αγγλία, κ.α. – που πιθανώς τους έδωσαν την (ψευδ)αίσθηση της ασφάλειας έναντι της απειλής του κορονοϊού, η τεχνοκρατική και φιλελεύθερη ανθρωπιστική άποψη του πρωθυπουργού οδήγησε στη γρήγορη λήψη μέτρων που αψήφησαν τις άμεσες δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομία και επικεντρώθηκαν στον περιορισμό των θυμάτων μέσω της καραντίνας και της κοινωνικής απόστασης. Το κάτι διαφορετικό που έπραξε η σημερινή ελληνική κυβέρνηση ήταν α) να μη βασιστεί στη στενά και βραχυπρόθεσμα “ωφελιμιστική” λογική των πολιτικών και οικονομολόγων (η οποία διαψεύστηκε από τα γεγονότα επειδή αρρώστησαν και πέθαναν πολλοί οικονομικά δραστήριοι 55άρηδες, 50άρηδες, 45άρηδες και 60άρηδες)· και β) να εφαρμόσει νωρίς και έγκαιρα τα αποφασισθέντα μέτρα. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη βασίστηκε στις οδηγίες των ειδικών επιστημόνων, των επιδημιολόγων και λοιμωξιολόγων, σε μια λογική τεχνοκρατική και ταυτόχρονα ανθρωπιστική.

Η τακτική που εφαρμόζει κυρίως η Γερμανία να κάνει πάρα πολλά τεστ και κατόπιν να απομονώνει τους νοσούντες φορείς, είναι σωστή και δαπανηρή, και η ελληνική κυβέρνηση δεν διέθετε τόσα τεστ, ούτε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει τόσους ελέγχους:  κρατούσε αυτή την τεχνική για τη φάση της έξαρσης του κορονοϊού που αναμένεται μέχρι το τέλος του Απριλίου, σύμφωνα με τα μαθηματικά μοντέλα. Γι' αυτό καταφεύγει κυρίως σε αυτά που ορισμένοι ονομάζουν πρωτόγονα μέτρα και μέσα, κυρίως την απομόνωση, την καραντίνα.

Είδαμε επίσης το αυταρχικό, “οργουελικό” μοντέλο αντιμετώπισης (Λ.Δ.Κίνας και Ν.Κορέας, Ισραήλ με τεχνοκρατική απόχρωση, με πολλά τεχνολογικά μέσα), που ούτε αυτό επιθυμεί και μπορεί να εφαρμόσει ο Κ. Μητσοτάκης σε μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος είναι μιας σχολής θα έλεγα περισσότερο φιλελεύθερα ανθρωπιστικής  από αυτές των κινέζων κομμουνιστών και των Αγγλοσαξόνων και Ισραηλινών δεξιών.

Η Ε.Ε. δραστηριοποιείται, έστω με καθυστέρηση, μέσω ενός αναγκαίου συμβιβασμού Ιταλίας – Ισπανίας – Ολλανδίας – Αυστρίας – Γερμανίας – Γαλλίας, για τη συντονισμένη οικονομική αντιμετώπιση του κορονοϊού. Tα οικονομικά μέτρα αλληλεγγύης που αποφασίστηκαν στο τελευταίο Eurogroup των υπουργών οικονομικών της Ε.Ε. τη νύχτα της Πέμπτης 9 Απριλίου παρέχουν ένα πακέτο στήριξης ύψους 540 δις ευρώ έναντι των οικονομικών επιπτώσεων του κορονοϊού. Αυτό περιλαμβάνει την παροχή πιστωτικής γραμμής μέσω ESM (Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας) ως 2% του ΑΕΠ κάθε χώρας, συνολικά 240 δις · συνεισφορά της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ETEπ) για την ενίσχυση των πληττόμενων επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων, με το ποσό των 200 δις· και συνεισφορά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέσω του προγράμματος SURE, με το ποσό των 100 δις για την στήριξη της απασχόλησης.   Η προϋπόθεση για πρόσβαση στις ευρωπαϊκές οικονομικές ενισχύσεις είναι ότι τα κράτη μέλη θα δεσμευτούν να τις χρησιμοποιήσουν για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης που προήλθε από την πανδημία του κορονοϊού. Στα μέτρα αυτά να προσθέσουμε και το νέο, προσωρινό πρόγραμμα αγοράς κρατικών και εταιρικών ομολόγων ύψους 750 δις ευρώ που αποφάσισε προ ημερών η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (στο οποίο θα συμπεριλάβει και τις αγορές ελληνικών ομολόγων αξίας 12 δις). Βέβαια οι αντιευρωπαϊστές βρίσκουν, λόγω της καθυστέρησης και αναβλητικότητας της Ε.Ε.,  μια καλή γι' αυτούς ευκαιρία να αποκαθηλώσουν και να κατεδαφίσουν την Ενωμένη Ευρώπη και την Ευρωζώνη, που αναμφισβήτητα έχουν μεγάλα δομικά προβλήματα και δυσκολίες αναπροσαρμογής στα σημερινά, επιτακτικά ζητήματα. Η γενική εικόνα όμως τείνει προς τη λήψη οικονομικών μέτρων, όχι του κορονομόλογου, αλλά άλλων σημαντικών, ενισχυτικών οικονομικών μέτρων. Δεν μπορεί ούτε πρέπει να ισχύσει το πονάει κεφάλι, κόβω κεφάλι, η Ευρώπη οφείλει να βελτιωθεί, να ανασυνταχθεί,  να διορθωθεί, να συντονιστεί και ομογενοποιηθεί, να προοδεύσει και όχι να παύσει να υπάρχει, αφήνοντας απλά το πεδίο ελεύθερο στους Τραμπ – Πούτιν – Κ.Κ. Λ.Δ.Κίνας. Τα λεφτά που αποφάσισε να δοθούν το Eurogroup, πάνω από μισό τρισεκατομμύριο, δεν ικανοποιούν, δεν φτάνουν στους ευρωσκεπτικιστές, αντιευρωπαϊστές και μαρξιστές (οι τρεις παραπάνω κατηγορίες τέμνονται), προτιμούσαν πολλά περισσότερα. Η Ε.Ε. δεν έχει επαρκή πολιτική ενότητα, άρα ας τη διαλύσουμε πλήρως λένε, υποτίθεται πως θέλουν περισσότερη πολιτική και οικονομική ενότητα της Ε.Ε. (όπως πράγματι χρειάζεται αντικειμενικά).  

Ας μη ξεχνάμε ακόμη πως η Ε.Ε. αποτελεί ασπίδα μας έναντι των προσπαθειών της Τουρκίας να προωθήσει ανεξέλεγκτα στην Ελλάδα μετανάστες. Και εάν αυτό δεν μας καλύπτει, ας αντιστρέψουμε τον συλλογισμό: Αν δεν ήμασταν στην Ε.Ε. και στην Ευρωζώνη, τι ακριβώς θα μπορούσε η Τουρκία να κάνει μέσω της προώθησης των μεταναστών, ορισμένοι εκ των οποίων ενδεχομένως θα νοσούσαν, και μέχρι πού θα έφτανε;

Αρκετοί Ευρωπαίοι πολίτες αναρωτιούνται μήπως η αναγκαία περιστολή των δικαιωμάτων και ελευθεριών που εφαρμόζουν υποχρεωτικά οι κυβερνήσεις των χωρών τους, παραμείνει ακόμη κι αφού η κατάσταση έκτακτης υγειονομικής ανάγκης περάσει. Ο Όρμπαν θα επαναφέρει τη δημοκρατική ομαλότητα και κανονικότητα στην Ουγγαρία; Ο ακροδεξιός Όρμπαν είναι μια ξεχωριστή περίπτωση, που αφού η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη δημόσια υγεία παρέλθει, θα επικριθεί και θα πιεστεί από την ευρωπαϊκή ηγεσία πιο έντονα και θα στριμωχτεί στον τοίχο... Μα στην Ελλάδα δεν έχουμε λόγους να φοβόμαστε κάτι παρόμοιο γιατί τα δείγματα διαχείρισης των αντίστοιχων ζητημάτων των ελευθεριών και δικαιωμάτων από τον φιλελεύθερο Κ. Μητσοτάκη, δεν προϊδεάζουν για μια επικίνδυνη κι επισφαλή τροπή. Τα δείγματα γραφής και οι ενδείξεις μάς υποδεικνύουν πως θα γυρίσουμε στην προγενέστερη, ομαλή κατάσταση της φιλελεύθερης, πλουραλιστικής δημοκρατίας, ο Μητσοτάκης ούτε θέλει να οδηγήσει τους πολιτικούς αντιπάλους του στα δικαστήρια για οικονομικά σκάνδαλα τύπου Novartis, ούτε έστησε παραδικαστικό κύκλωμα, ούτε θέλησε να περιορίσει τα ιδιωτικά κανάλια μόνο σε τέσσερα για να ελέγχονται ευκολότερα. Μεταξύ αυτών που θα συμβούν είναι το να εισαχθεί εκτενέστερα η ψηφιακή, ηλεκτρονική χρήση και λειτουργία των κρατικών υπηρεσιών και οι ελαστικότερες μορφές εργασίας και απασχόλησης από το σπίτι μέσω διαδικτύου. Δύσκολα κάποιος πολίτης μπορεί να μην κάνει την υπόθεση του τι θα γινόταν στη χώρα εάν την κυβερνούσε ακόμη η ριζοσπαστική αριστερά που μετρήθηκε σαφώς ανεπιτυχώς στην πυρκαγιά στο Μάτι, αλλά και που – σύμφωνα με την πολιτική ατζέντα της – δεν θα εμπόδιζε αποφασιστικά την είσοδο των μεταναστών από την Τουρκία, μεταξύ των οποίων κάποιοι εξ αυτών ίσως ήσαν φορείς του κορονοϊού, αν το δούμε στατιστικά.

Η Ελλάδα έχει αμβλύνει και καταστήσει λιγότερο έντονη της καμπύλη της επίδρασης του κορονοϊού. Δεν έχει όμως ακόμη φθάσει στο ζενίθ, στην κορύφωση της επιδημίας· ίσως είμαστε ακόμη πριν το ημίχρονο του αγώνα, όπως είχε εκτιμήσει στις 3/4/20 ο λοιμωξιολόγος κ. Σύψας. Άρα μπορούν να συμβούν πολλά μέχρι τις 31 Μαΐου, ακόμη και ένα δεύτερο κύμα εάν σουβλίσουμε ομαδικά το αρνί στις αυλές και στα χωριά μας. Υπάρχει, όπως είπε ο καθηγητής λοιμωξιολογίας κ. Τσιόδρας, η πιθανότητα για ενδεχόμενο δεύτερο κύμα στο μέλλον, ανάλογα με την κυκλοφορία και διάδοση του ιού και με την ανοσία που θα έχει ο πληθυσμός. Ένα θέμα που θα επηρεάσει τις εξελίξεις είναι το για πόσο χρόνο οι νοσήσαντες αποκτούν ανοσία κι αν υπάρχουν αναρρώσαντες που μπορούν να ξανανοσήσουν.

Οι Έλληνες προσπαθήσαμε, συντεταγμένα, ως πολιτεία και ως πολίτες, να κάνουμε το καλύτερο, εκτός των μονίμως “άτακτων” ή των εκ συστήματος και a priori αντιρρησιών, από χαρακτήρα ή ιδεολογία. Πάντως για το Πάσχα ο οβελίας απαγορεύεται δια ροπάλου. Του χρόνου θα επιτραπεί αν όλα πάνε καλά και δεν έχουμε επανάκαμψη του κορονοϊού με τον ψυχρό καιρό. Ας έχουμε λοιπόν υπομονή, επιμονή, προσοχή, ψυχραιμία και ψυχική ισορροπία, κατά το δυνατόν, μέσα στις δύσκολες συνθήκες της απομόνωσης και της μειωμένης κινητικότητας και κοινωνικότητας. Τελικά, μετά την επιτυχή έκβαση της μάχης, νομίζω πως η ανεκτική, κοσμική, φιλελεύθερη και ανοιχτή δημοκρατία δεν θα ηττηθεί αλλά θα ξαναστηθεί στα πόδια της. Περιμένουμε λοιπόν, όσο πιο νηφάλιοι, προσεκτικοί και ήρεμοι μπορούμε, τα φάρμακα, τα εμβόλια (που όπως είπε ο καθηγητής της φαρμακολογίας κ. Γραβάνης, δεν πρέπει να αναμένονται πριν από το φθινόπωρο). Επιπλέον, περιμένουμε την ίδια την εξασθένηση του ιού, είτε από την υψηλή θερμοκρασία, είτε από άλλους βιολογικούς παράγοντες.

________________________

Ο Θόδωρος Σούμας είναι συγγραφέας και κριτικός κινηματογράφου, έχει γράψει δύο λογοτεχνικά βιβλία και έξι κινηματογραφικά, και έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα του, ιδίως κινηματογραφικά, αλλά και βιβλιοκριτικές ή πολιτικά, σε διάφορα sites.