ΘΟΔΩΡΟΣ ΣΟΥΜΑΣ: ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΝ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ

 

Τελευταία κατατέθησαν πολλές καταγγελίες σεξουαλικών και μη, κακοποιήσεων από ηθοποιούς (ή και τραγουδιστές), κυρίως γυναίκες, μα και ομοφυλόφιλους, στα κοινωνικά δίκτυα, στην ελληνική τηλεόραση και στο Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών. Υπάρχουν κατά συνέπεια μεγάλα, κοινωνικά, φυλετικά (φύλου), ηθικά, εργασιακά και σεξουαλικά δεοντολογικά προβλήματα στους χώρους του θεάματος, του θεάτρου, του τραγουδιού, της τηλεόρασης, του αθλητισμού, των επιχειρήσεων και της εργοδοσίας. Άρχισαν ήδη καταγγελίες και στα Πανεπιστήμια και στις Σχολές.

Όλα ξεκίνησαν και αμέσως κατόπιν έγινε έντονη έκρηξη, μετά τις αποκαλύψεις της γενναίας πρωταθλήτριας ιστιοπλοΐας, Μπεκατώρου. Από τότε βγαίνουν στην επιφάνεια πολλά σεξουαλικά σκάνδαλα, τα περισσότερα σημαντικά, και μερικά άλλα όχι. Δεν πρέπει, όμως, να στήνονται τηλεδίκες στα κανάλια και στα social media, αλλά οι μελανές και σοβαρές υποθέσεις να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη. Οι καταγγελίες πρέπει τελικά να παίρνουν την νομική οδό. Τα κοινωνικά δίκτυα και οι τηλεοπτικές εκπομπές δεν μπορούν και δεν είναι δίκαιο να αποτελούν το μοναδικό πεδίο καταγγελιών και καταδικών των σεξουαλικών κακοποιήσεων, η δικαιοσύνη πρέπει να παίξει το ρόλο της. Οι σεξουαλικές κακοποιήσεις και οι βιασμοί είναι καταδικαστέοι και τιμωρητέοι από τη δικαιοσύνη. Τα θύματα οφείλουν να προσφύγουν σε αυτή, όταν οι απαράδεκτες πράξεις δεν έχουν ακόμη παραγραφεί. Δεν επαρκούν οι καταγγελίες των θυμάτων στο ΔΣ του Σωματείου των ηθοποιών, ούτε σε συνεντεύξεις στα κανάλια, ούτε με αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα και διαφόρων μορφών κουτσομπολιά. Οι οπτικής ή τηλεφωνικής επαφής αυνανισμοί, το να βάζουν οι άντρες “χέρι” ή το να λένε οι καθηγητές απρέπειες στις σπουδάστριες, πρέπει να αποσαφηνισθεί αν απαγορεύονται και είναι τιμωρητέοι από τη δικαιοσύνη ή όχι. Όλα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν, να αποσαφηνιστούν σύμφωνα με νόμους και νεοθεσπισθέντες κώδικες δεοντολογίας στους διάφορους κοινωνικούς χώρους, εξαρχής. Σίγουρα τα παραπάνω δείχνουν μια μεγάλη δυσκολία ερωτικής και συναισθηματικής επικοινωνίας των ανθρώπων, που αρκετοί παραμένουν κλειστοί, αυτιστικά και εσωστρεφώς, στο καβούκι τους. Και μπορούν να έρχονται σε επαφή απλά και μόνο “μακρόθεν”, με όχημα ορισμένα τεχνολογικά μέσα, internet, τηλέφωνο, facebook, chats, κ.α. Μερικές φορές έχουμε την αίσθηση πως διάφοροι άσημοι ηθοποιοί ή στάρλετ της τηλεόρασης ανασύρουν παλιά περιστατικά για να βγουν στη δημοσιότητα. Γι' αυτό όλοι και όλες οφείλουν να είναι προσεκτικοί, ώστε να μην ακυρωθεί με υπερβολές και κουτσομπολιά, η δίκαιη αποκάλυψη και καταδίκη μιας βίαιης μάστιγας κακοποιήσεων κατά πολλών γυναικών και ομοφυλόφιλων.

Ξέρουμε πως η κακοποίηση μπορεί να γίνει με μέσο όχι μόνο τη βία αλλά και τον εκβιασμό και την ψυχολογική πίεση από θέση εξουσίας. Φαίνεται πως στους χώρους του αθλητισμού, του θεάματος, των εταιρειών και της εργασίας γενικότερα, γίνονται πολλές ασχήμιες και ειδικότερα σεξουαλικές κακοποιήσεις από τους ισχυρότερους, από αυτούς που προσφέρουν εργασία και επαγγελματική προώθηση, μερικές φορές με το αζημίωτο, δηλαδή με αντίτιμο το σεξ. Το να εκβιάζουν ή να πιέζουν οι εργοδότες, οι ισχυροί, οι σκηνοθέτες, οι προπονητές και οι έχοντες ισχύ γενικότερα, για να εισπράττουν σεξ από τις γυναίκες είναι απαράδεκτο, ανήθικο και αντιδεοντολογικό. Εκμεταλλεύονται έτσι την προνομιακή θέση εξουσίας τους για να ασελγήσουν στις ποθητές, ωραίες γυναίκες, ενώ η σεξουαλική πράξη πρέπει βέβαια να γίνεται με συναίνεση, κατόπιν αμοιβαίας επιθυμίας και συμφωνίας. Το όχι της γυναίκας πρέπει να εκλαμβάνεται ως όχι, και να μην εκβιάζεται για να υποκύψει στο εξουσιαστικό αρσενικό. Βεβαίως υπάρχουν και γυναίκες που εκμεταλλεύονται συνειδητά το σώμα τους και το σεξ, για να σαγηνεύσουν και αποκτήσουν προνόμια, χρήματα ή δουλειές από τους ισχυρούς άνδρες.

Αλλά αυτό δεν αναιρεί τα προηγούμενα, δηλαδή πως η κακοποίηση και ο βιασμός δεν γίνονται με τίποτα αποδεκτοί, ούτε βέβαια αναφορικά με τους ομοφυλόφιλους ή τους ανήλικους και τα παιδιά. Πρέπει όμως εκ παραλλήλου, χωρίς να αποδεχόμαστε με τίποτα τη σεξουαλική κακοποίηση, να προσέξουμε να μην υποκύπτουμε στις ουσιαστικά συντηρητικές, ενίοτε πουριτανικές, επιτακτικές, απόλυτες και δογματικά κανονιστικές επιταγές της "πολιτικής ορθότητας", οι οποίες τείνουν να καταλήγουν στην ηθική κι ερωτική, εξισωτική ισοπέδωση. H οπτική που πρέπει να πρυτανεύει στην αντιμετώπιση τούτων των θλιβερών γεγονότων είναι αυτή της ισότητας και της ισονομίας μεταξύ των φύλων, της ισότητας στα δικαιώματα μεταξύ γυναικών, ανδρών, ομοφυλόφιλων και ανηλίκων. Το πρόβλημα είναι πως όσοι κάνουν σεξουαλικές κακοποιήσεις και επιθέσεις έχουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, τραύματα, συμπλέγματα κ.λ.π. και χρήζουν ψυχοθεραπευτικής - ψυχολογικής θεραπείας, και δυστυχώς οι πάσχοντες ψυχιατρικώς είναι πολλοί στην κοινωνία μας, είναι πιθανό να έχουν βιαστεί και αυτοί νέοι. Οι σαδιστές / βιαστές / όσοι κακοποιούν έχουν συνήθως υποστεί τα ίδια μικροί. Άρα η κοινωνία οφείλει να προστατευτεί δημιουργώντας κατ' αρχάς ένα δίκτυο περίθαλψης, θεραπείας και κοινωνικής πρόνοιας για τους πάσχοντες, θύματα και θύτες. Όλα θα πρέπει να ξεκινούν από την κατάλληλη ανατροφή στο σπίτι, συν κυρίως, οπωσδήποτε, μαθήματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στο σχολείο, γιατί οι έφηβοι βγαίνουν στην κοινωνία χωρίς να ξέρουν τι και πώς πρέπει να πράξουν στον ερωτικό και ηθικό τομέα...  Αποτελεί ανοησία στα μέσα, στα social media και στον τύπο, οι αριστεροί να καταγγέλλουν όποιον δεξιό θεατράνθρωπο κακοποίησε άλλον και οι δεξιοί να κυνηγούν και καταδικάζουν όποιον αριστερό καλλιτέχνη βιαιοπράγησε... Όλες οι κακοποιήσεις κι οι βιασμοί απαγορεύονται και καταδικάζονται, και το σωστότερο είναι να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη. Νομίζω πως η Μενδώνη η οποία επέλεξε ως διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου τον Λιγνάδη ελέγχεται για την αποτυχημένη επιλογή της. Ως προς τον κινηματογράφο, που είναι η ειδικότητά μου, δεν ήξερε και πολλά πράγματα, γι' αυτό αμφισβητήθηκαν από πολλούς σκηνοθέτες και κινηματογραφικούς φορείς, οι ρυθμίσεις που δέχτηκε σχετικά με την αναδιανομή του επιστρεφόμενου φόρου του 1,5% και τις ξένες συμπαραγωγές. Κάποτε, για αρκετά χρόνια, το ΥΠΠΟ είχε έναν "σύμβουλο κινηματογραφίας", ώστε να συμβουλεύει τον συνήθως αδαή ως προς το σινεμά, εκάστοτε υπουργό (ο τελευταίος ήταν ο σπουδαίος, συνάδελφος κριτικός κινηματογράφου Γ.Μπακογιαννόπουλος· ο θεσμός αυτός ήταν χρησιμότατος για το ελληνικό σινεμά και θα ήταν καλό να επανέλθει).