Βάσω Κιντή: Πώς χειραγωγούνται οι εκλογές καθηγητών στα ελληνικά πανεπιστήμια;



Από Την Καθημερνή 

• Η διατύπωση του γνωστικού αντικειμένου γίνεται με τρόπο που ευνοεί εκ των προτέρων τον υποψήφιο που θέλει κανείς να εκλέξει. Αυτό επί της αρχής δεν είναι κακό, διότι πρέπει να μπορείς να προσελκύσεις αυτόν που μπορεί να υπηρετήσει το αντικείμενο που χρειάζεσαι ως πανεπιστήμιο και ως τμήμα. Κακό είναι να αποφασίζεται η περιγραφή όχι με γνώμονα τις ανάγκες του τμήματος, αλλά με βάση συσχετισμούς ισχύος που ευνοούν συγγενείς ή πολιτικούς φίλους προσώπων ή ομάδων.

• Οι χρόνοι προκήρυξης της θέσης, συγκρότησης του εκλεκτορικού, και της εκλογής, μελετώνται επισταμένως ώστε να αποφευχθούν ανεπιθύμητοι εκλέκτορες που θα έχουν εκπαιδευτική άδεια και να περιληφθούν επιθυμητοί που δεν θα έχουν. Επίσης ο χρόνος έχει σημασία και για την ανανέωση των μητρώων των εκλεκτόρων κάθε τμήματος, ώστε σε αυτά να περιληφθούν οι κατάλληλοι εκλέκτορες και να προλάβουν να εγγραφούν εκλέκτορες και από το εξωτερικό, οι οποίοι, ως φίλοι του τμήματος ή συγκεκριμένων καθηγητών, έχουν ειδοποιηθεί ειδικά να εγγραφούν στο σύστημα ΑΠΕΛΛΑ για να αξιοποιηθούν εάν και όποτε χρειαστεί.

• Η συγκρότηση του εκλεκτορικού απαιτεί ειδική μαεστρία. Με διάφορες ακροβασίες για το τι συνιστά ίδιο ή συναφές προς την προκηρυχθείσα θέση γνωστικό αντικείμενο εκλεκτόρων, μπορεί να αποφευχθεί η κλήρωση και να μπουν στο εκλεκτορικό οι επιθυμητοί, αυτοί που δεν θα αξιολογήσουν μόνοι τους τους υποψηφίους και το έργο τους, αλλά θα πάρουν γραμμή ρητά ή σιωπηρά. Αλλά ακόμη κι αν υπάρξει κλήρωση, αυτή μπορεί να είναι εντελώς προσχηματική. Είναι αφενός γνωστά πολλά ευτράπελα που έχουν γίνει με τις κληρώσεις, ενώ ένας πιο εύσχημος τρόπος ελέγχου, ακόμη και της ηλεκτρονικής κλήρωσης που προτείνει το υπουργείο ως λύση, είναι να ελέγξεις ποια ονόματα εκλεκτόρων θα βάλεις στην κληρωτίδα. Αν με διάφορες αυθαίρετες αλχημείες βάλεις στην κληρωτίδα αυτούς που χρειάζεσαι και αποκλείσεις όσους δεν θέλεις, τότε η κλήρωση είναι απλώς για τα μάτια του κόσμου.

• Το «ίδιον ή συναφές» του γνωστικού αντικειμένου είναι σπουδαίο πολυεργαλείο. Εκτός από τη χρησιμότητά του στη συγκρότηση του εκλεκτορικού, χρησιμεύει και για τη συγκρότηση της εισηγητικής επιτροπής, για τον αποκλεισμό των ανεπιθύμητων υποψηφίων και για την πρόκριση του επιθυμητού. Το τι είναι «ίδιο» κρίνεται είτε τυπικά αν βολεύει (δηλαδή αν υπάρχει η ακριβώς ίδια διατύπωση), είτε, αν δεν βολεύει, παραβλέπεται το τυπικό της διατύπωσης και η εστίαση γίνεται στο ερευνητικό έργο. Σημειωτέον ότι η κρίση για το ίδιον ή το συναφές δεν ελέγχεται από κανέναν, διότι θεωρείται ακαδημαϊκή κρίση. Ο έλεγχος είναι μόνο νομικός και στέκεται στους τύπους.

• Στην εισηγητική επιτροπή λαμβάνεται μέριμνα να μετέχουν αυτοί που δεν θα διαβάσουν ούτε λέξη από το έργο των υποψηφίων, αλλά θα ακολουθήσουν τη γραμμή. Αν μάλιστα τύχει να μην κληρωθούν στο εκλεκτορικό, ανασύρονται από τα μητρώα επειδή το γνωστικό τους αντικείμενο βαφτίζεται «ίδιο» ή κατεξοχήν «συναφές». Στην εισηγητική επιτροπή μετέχει συχνά και ο επιβλέπων καθηγητής του ευνοούμενου υποψηφίου ώστε να ελέγχει σε κάθε βήμα την κατάσταση. Ετσι, έχει συμβεί ο κρίνων, μέλος της εισηγητικής, να αξιολογεί ως πολύ αξιόλογες εργασίες που έχει συγγράψει ο ίδιος με τον ευνοούμενο υποψήφιο, χωρίς καν προσχήματα αποχής από τη συγκεκριμένη κρίση.

• Τέλος, η υποψηφιότητα του ευνοουμένου ενισχύεται από την προστασία που έχει ήδη δεχθεί αφού το πρόσωπο ή η ομάδα που τον υποστηρίζει έχει μεριμνήσει με διάφορους τρόπους, συνήθως όχι διαφανείς, να αποκτήσει διδακτική και ερευνητική εμπειρία και να δημοσιεύσει εργασίες σε χώρους όπου αυτοί που τον προστατεύουν ασκούν επιρροή. Ολα αυτά γίνονται εις βάρος των άλλων συνυποψηφίων, συνήθως από το εξωτερικό, που έχουν την αξιοπρέπεια να μην προσκολλώνται σε έναν καθηγητή που θα φροντίσει το μέλλον τους με αυτούς τους αντιδεοντοκρατικούς τρόπους.

Είμαι σίγουρη ότι αυτοί που μετέρχονται τέτοια μέσα ξέρουν και άλλα κόλπα που δεν έχω περιλάβει εδώ (όπως, π.χ., να επιμελούνται με προσοχή τα πρακτικά). Μα θα πείτε, δεν αντιδρά κανείς σε αυτές τις πρακτικές; Ο μόνος έλεγχος που προβλέπεται από το πανεπιστήμιο, το υπουργείο και τα δικαστήρια είναι τυπικός. Μάλιστα, οι άτυχοι συνυποψήφιοι του ευνοουμένου, παρά τις κατάφωρες αδικίες, διστάζουν να αμφισβητήσουν ακόμη και τυπικά την εκλογή, διότι προσβλέπουν σε μια επόμενη ή έχουν λάβει συναφείς υποσχέσεις. Οι άλλοι καθηγητές συνήθως δεν αντιδρούν διότι είτε μετέχουν, για διάφορους λόγους, στο μπλοκ που είναι υπεύθυνο για αυτές τις πρακτικές, είτε φοβούνται τη χειραγώγηση δικών τους μελλοντικών κρίσεων εναντίον τους, είτε δεν αντέχουν να ασχοληθούν με όλη αυτή την πολυπλόκαμη μεθόδευση. Θέλουν την ησυχία τους, να κάνουν τη δουλειά τους, αφήνοντας εντέλει το πεδίο ελεύθερο σε αυτούς που αντιμετωπίζουν το πανεπιστήμιο σαν τσιφλίκι τους σε βάρος του ελληνικού λαού και του δημόσιου πανεπιστημίου.

Ολα αυτά δεν διορθώνονται με επινόηση και άλλων «αντικειμενικών» κριτηρίων. Θα χειραγωγηθούν και αυτά. Αυτό που χρειάζεται είναι κάποια πρόσωπα, όπως ο κοσμήτορας και ο πρύτανης, να μπορούν να εποπτεύουν και να είναι ατομικά υπεύθυνα και υπόλογα σε ανώτερα όργανα, όπως το Συμβούλιο Ιδρύματος, για τις κακές επιλογές που γίνονται από συλλογικά όργανα. Οι κακές επιλογές πρέπει να έχουν κόστος για τη συγκεκριμένη ακαδημαϊκή μονάδα και το ίδρυμα συνολικά. Να μετρούν στην αξιολόγηση και τη χρηματοδότησή τους και να έχουν επιπτώσεις στη φήμη τους και στην ποιότητα των φοιτητών και του ακαδημαϊκού προσωπικού που προσελκύουν. Τα δε γνωστικά αντικείμενα των θέσεων που προκηρύσσονται δεν μπορεί να είναι στην αποκλειστική αρμοδιότητα κάθε τμήματος, καθώς αφορούν τη στρατηγική ανάπτυξη του ιδρύματος συνολικά.

Πολλά από τα στοιχεία που ανέφερα τα άντλησα από μια περίπτωση καταφανούς χειραγώγησης που δεν συνέβη σε κάποιο πρώην ΤΕΙ μακρινής περιφέρειας, αλλά σε σοβαρή Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Για την υπόθεση αυτή, για την οποία δεν έχω κανένα απολύτως προσωπικό ενδιαφέρον πέραν του δημοσίου συμφέροντος, έχω καταθέσει δύο υπομνήματα στο πανεπιστήμιο και στο υπουργείο, τα οποία έχω κοινοποιήσει και στην ΕΘΑΑΕ. Περιμένω ο έλεγχος που θα διενεργήσουν να αποκαταστήσει την ακαδημαϊκή τάξη.

* Η κ. Βάσω Κιντή είναι καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ.


Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κίμων Χατζημπίρος: Ύστατος πόρος: Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση είναι μια πρόταση για το μέλλον.

Βάσω Κιντή: Παραιτούμαι από μέλος της ΚΕ και αποχωρώ από το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς

Κίμων Χατζημπίρος: Ατελέσφορη Οικολογία