Κίμων Χατζημπίρος: Και άλλο Μάτι;

 

από τα ΝΕΑ 

Μπορεί η κοινωνία να αντέξει μια επανάληψη όσων  συνέβησαν στο Μάτι; Τον άδικο τραγικό απολογισμό σε ανθρώπινα θύματα; Την σημαντική απώλεια περιουσιών; Την αδιανόητη ολιγωρία δημόσιων υπηρεσιών που διαφυλάττουν τους πολίτες από θεομηνίες; Την άτεχνη προσπάθεια αποφυγής ευθυνών; Ακόμα και μια κυβέρνηση με θετικό έργο σε άλλους τομείς, δύσκολα θα επιβίωνε μετά από τέτοιο κλονισμό.

Μια δασική πυρκαγιά σε παραθεριστική πευκόφυτη περιοχή μπορεί να προκαλέσει πλήθος ανθρώπινων θυμάτων, επειδή πολλά μέρη κατοικούνται περισσότερο το καλοκαίρι, δηλαδή ακριβώς όταν κινδυνεύουν να καούν. Παρά τα μέσα που διατίθενται, η απειλή καταστροφής καραδοκεί, διότι η ανθρώπινη προσπάθεια δυσκολεύεται να νικήσει ένα πανίσχυρο εχθρό, το εύφλεκτο πεύκο. Τα πεύκα των χαμηλών υψομέτρων είναι προσαρμοσμένα στην φωτιά και την «επιθυμούν», αφού οι σπόροι τους φυτρώνουν εύκολα μετά την πυρκαγιά. Έτσι, εξασφαλίζουν διάδοση των γονιδίων, ανταγωνιζόμενα τα άλλα δένδρα. Οι καθαρισμοί από ξερά κλαδιά, η διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών, η βελτίωση των πυροσβεστικών μέσων είναι παρεμβάσεις που μειώνουν τον κίνδυνο, δεν μπορούν όμως να εμποδίσουν την πυρκαγιά για πάντα. Το πευκοδάσος κάποτε θα καεί, ανεξαρτήτως μέτρων προστασίας.

Η απουσία αποτελεσματικών ενεργειών για την πρόληψη ενός δράματος, που μπορεί να συμβεί την μια ή την άλλη χρονιά, αποτελεί παραλογισμό. Ούτε η τραγωδία στο Μάτι ούτε οι τρομερές πυρκαγιές του 2007 και του 2021 ξεσήκωσαν τον αναγκαίο συναγερμό των δημόσιων υπηρεσιών για την αποτροπή μιας νέας εκατόμβης θυμάτων. Σε πολλά μέρη, εύφλεκτα πεύκα παραμένουν πολύ κοντά σε κατοικίες, ενώ εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται για αναδασώσεις σε επικίνδυνες περιοχές. Μόνον η αλλαγή της φυσικής βλάστησης, μέσα και γύρω από περιοχές μόνιμης και παραθεριστικής κατοικίας, θα προφύλασσε τους ανθρώπους. Καταγραφή των αντίστοιχων δημόσιων ή ιδιωτικών πευκόφυτων εκτάσεων, άμεση κοπή των πιο επικίνδυνων δένδρων, σταδιακή αντικατάσταση πεύκων από λιγότερο πυρόφιλα φυτά.   

Κατά το φετινό καλοκαίρι, οι συνολικές καμένες δασικές εκτάσεις μάλλον θα είναι λιγότερες, δεδομένου ότι πέρυσι, με πολύμηνη ξηρασία και πολυήμερο καύσωνα, μεγάλο μέρος της εύφλεκτης ύλης βρήκε την ευκαιρία να καεί. Είχε συσσωρευθεί σε πολλά πευκοδάση, επειδή επί αρκετά χρόνια οι πυρκαγιές ήταν περιορισμένες. Τις τελευταίες δεκαετίες, τα δάση γίνονται πιο ευάλωτα, λόγω συσσώρευσης καύσιμης ύλης. Παλιότερα, μέσα στο πευκοδάσος υπήρχε συνεχής παρουσία ανθρώπων που το εκμεταλλεύονταν με ρητίνευση και ξύλευση, καλλιέργειες ορεινών αγρών και διαχείριση βοσκοτόπων. Είχαν οικονομικό συμφέρον από τις δασικές εκτάσεις και, ταυτόχρονα, εμπειρική γνώση για να τις διατηρήσουν. Σήμερα, οι δραστηριότητες αυτές έχουν μειωθεί πολύ και είναι αναγκαία, για μείωση της καύσιμης ύλης, η αντικατάστασή τους από επιδοτούμενη, επιστημονικά καθοδηγούμενη αραίωση δένδρων και απομάκρυνση ξύλου στα εύφλεκτα πευκοδάση. Εξ άλλου, το μέλλον φαίνεται δυσοίωνο, συχνότεροι καύσωνες και ξηρασίες είναι μια αναμενόμενη επίπτωση από την επερχόμενη ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή και η ταχεία εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τον μετριασμό της είναι το σημαντικότερο μέτρο μακροπρόθεσμου ελέγχου των δασικών πυρκαγιών.

Κίμων Χατζημπίρος