Φοβάμαι ότι θα νικήσει ο λαϊκισμός και θα κινδυνεύσει η Δημοκρατία

της Ευγενίας Μπουρνόβα από την Αιχμή

Ανήκω σε εκείνους που είναι πεισμένοι πως η θέση της χώρας είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και, πως αν πτωχεύσουμε και (επομένως) βγούμε από το ευρώ, η κατάσταση θα είναι πολύ χειρότερη, συγκρινόμενη με το σήμερα και τις θυσίες που κάνουμε.

Ανήκω, δηλαδή, σ’ αυτούς που δεν καταλαβαίνουν και δεν πιστεύουν στον «από μηχανής θεό»που θα παρουσιαστεί μετά τα πρώτα δυο τρία δύσκολα χρόνια, και τότε η χώρα -ως διά μαγείας- θα περάσει σε φάση ανάπτυξης.
Βεβαίως, αυτό υποστηρίζεται ή μάλλον διαδίδεται από πολιτικούς σχηματισμούς που, εκτός του ευρωσκεπτικισμού τους, δεν προβάλλουν καμία πρόταση αλλαγής στην ελληνική κοινωνία, αλλά ουσιαστικά υπόσχονται την επιστροφή στον παράδεισο• τον παράδεισο της φοροδιαφυγής και της διαπλοκής!

Γι’ αυτό και η πολιτική πρόταση της επιστροφής στη δραχμή κερδίζει την κοινή γνώμη, διότι πολύ απλά δεν προϋποθέτει καμία προσπάθεια. Το αντίθετο μάλιστα. Αρκεί και μόνο οι Έλληνες και οι Ελληνίδες να συνεχίσουν να μην πληρώνουν την εφορία, να φοροδιαφεύγουν και να δηλώνουν πολύ μικρό μέρος των εισοδημάτων τους, να μη δηλώνουν τους εργαζόμενους που απασχολούν στις επιχειρήσεις τους, να πληρώνουν «μαύρα» χρήματα στα ιδιαίτερα φροντιστήρια, στην αισθητικό, στην καθαρίστρια του σπιτιού τους.

Αρκεί να συνεχίσουμε όλοι έτσι και σίγουρα θα φτάσουμε στη δραχμή πολύ σύντομα. Και δεν θα φταίει, βεβαίως, η τρικομματική κυβέρνηση, παρά μόνο γιατί δεν είχε υπολογίσει την παθητική «αντίσταση» των οικονομικά εύρωστων ομάδων της χώρας: η στάση αυτών των ομάδων μπροστά στην ανέχεια που επέβαλαν τα απότομα και οδυνηρά μέτρα στα χαμηλά στρώματα είναι το άκρον άωτον της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Δεν είχε υπολογίσει η σημερινή κυβέρνηση την απάθεια και τον άκρατο ατομικισμό των εύπορων και μεσαίων στρωμάτων, που δεν είχαν αποκτήσει ποτέ συνείδηση πολίτη, γιατί ο εύκολος πλουτισμός και το υπερκαταναλωτικό μοντέλο των 30 τελευταίων ετών τους έχει μετατρέψει σε απάτριδες καταναλωτές επώνυμων προϊόντων.

Πράγματι, οι περικοπές μισθών και συντάξεων ήταν απότομες και άδικες, πράγματι χάσαμε τουλάχιστον δύο χρόνια για να καταλάβουμε ότι βυθιζόμαστε, με την ανεργία να αφορά έναν στους τέσσερις ανθρώπους. Τώρα πρέπει να αρχίσουμε να παράγουμε αντί μόνο να καταναλώνουμε, πρέπει να αξιολογούμε και να αξιολογούμαστε, να σεβόμαστε το δημόσιο, ώστε πιθανόν κάποια στιγμή να το αγαπήσουμε και να το υπερασπιστούμε.
Μέχρι τότε υπάρχει ελπίδα; Φοβάμαι ότι ο χρόνος δεν μας φτάνει να πείσουμε για την ανάγκη αλλαγών, αφού η καθιερωμένη στάση ζωής, οι διαμορφωμένες πρακτικές και νοοτροπίες απαιτούν χρόνια για να μεταστραφούν.
Φοβάμαι ότι ο λαϊκισμός θα νικήσει.
Φοβάμαι ότι η ανεκτικότητα ως μέγιστη αρετή της Δημοκρατίας δεν θα επιβιώσει μέσα στις αυξανόμενες ρατσιστικές επιθέσεις.
Φοβάμαι ότι η Δημοκρατία θα κινδυνέψει.

Γι’ αυτό, όμως, πρέπει να δώσουμε τη μάχη. Για να έχουμε τη συνείδησή μας ήσυχη πως κάναμε ό,τι μπορέσαμε για την επόμενη γενιά.

*Η Ευγενία Μπουρνόβα είναι καθηγήτρια Οικονομικής – Κοινωνικής Ιστορίας και Ιστορίας Πόλεων στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών.